De p-waarde is een statistische berekening die aangeeft hoe uitzonderlijk een resultaat is en hoe consistent (=hoe betrouwbaar) het is, hoe kleiner de waarde, hoe uitzonderlijker en consistenter het resultaat. De norm is p<.05
Het is een statistische berekening die aangeeft hoe groot de kans is dat een bepaald resultaat is bekomen per toeval, en niet door de oorzaak die men onderzoekt. Voor een wetenschapper is de kans op toeval van een resultaat over het algemeen minstens even belangrijk, zoniet belangrijker, dan het bekomen resultaat zelf. Een verbetering van 50% is waardeloos als de kans op toeval 50% is, terwijl een verbetering van 10% zeer significant is als de kans op toeval maar 1% is. De consensus is dat men pas mag spreken van een significant resultaat als de kans op toeval kleiner is dan 5 op 100, of 5%. Dit wordt meestal aangegeven door p<.05. (p staat voor het engelse probability) Dit komt op hetzelfde neer als zeggen dat men 95% zeker is dat het resultaat wel degelijk bekomen is door de oorzaak die men heeft voorgesteld. Hoe kleiner de p waarde, hoe groter de zekerheid, dus p<.01 is een beter resultaat dan p<.05, want het geeft 99% zekerheid aan, en p<.001 is een beter resultaat dan p<.01
De kans op toeval wordt kleiner als het resultaat groter (meer uitzonderlijk) wordt en meer consistent is over verschillende experimenten.
De p waarde van het onderzoek is erg belangrijk als het op onderzoek rond Transcendente Meditatie aankomt, omdat de waarden heel vaak zeer klein zijn, soms tot 500 keer kleiner dan de norm (p<.0001 tov p<.05). Dit wil zeggen dat er een uitzonderlijk groot effect is (een sterke verbetering) en dat dit effect zeer consistent is over een grote groep mensen. Men kan met andere woorden met een heel hoge graad van betrouwbaarheid stellen dat Transcendente Meditatie een uitzonderlijke verbetering kan teweeg brengen.
Een simpel voorbeeld om de p-waarde te verduidelijken.
Stel dat een farmaceutisch bedrijf een nieuwe pil creëert waarvan ze beweren dat het mensen gelukkiger maakt. Ze geven die pil aan één persoon, meten de dag voor hij de pil neemt en de dag erna, en merken dat de persoon zich gelukkiger voelt. Kan het bedrijf dan zeggen “Joepie, het werkt laat ons een paar miljard gaan verdienen”? Neen, natuurlijk niet, want het effect kon toeval zijn. Stel dat de proefpersoon die dag dat hij de pil nam net een promotie kreeg op het werk, of verliefd werd op iemand. Maar stel nu dat die persoon na het nemen van de pil zich gelukkiger voelde dan ooit tevoren (groter effect) en dat die persoon zich continue gelukkiger voelt over een lange periode dat hij de pil neemt. Dan gaat de kans op toeval drastisch naar beneden. De kans dat het wel degelijk de pil is die het effect creëert wordt veel hoger. En stel nu dat 100 mensen de pil nemen en ze voelen zich allemaal gelukkiger dan ooit tevoren? Dan wordt de kans op toeval wel echt klein.
